İkiz Gebelik

İKİZ GEBELİK (Çoğul gebelik). İnsan türünde nadir görülür hayvanlarda geoluşur. Dolayısıyla, aynı cinsiyette olma­ları gereken bu iki bebek, aynı köken­den oluşmaları nedeniyle, tek yumurta ikizlerinin bir özelliği olan fiziksel ben­zerlik gösterirler. Birden fazla sayıdaki diğer doğum olaylarında da aynı durum geçerlidir. Üçüzleri, dördüzleri, hatta daha çok sayıdaki doğumları ya genler etkiler, ya da bu olaylar kendiliğinden olur. Oysa, doğurganlığı arttırıcı bir ta­kım ilaçlar durumu büsbütün karmaşıklaştırmıştır. Bu ilaçlar yumurtalıklarda uyarıcı bir etki gösterdiklerinden, birden fazla ovumun yumurtalıktan atılmasına yol açabilmektedirler. Örneğin, beşizlere, hâlâ ender rastlanmakla birlikte vaka sa­yılan artmıştır. Yine de beşiz doğumlar gazete başlıklarına konu olacak kadar seyrek görülmektedir.

İKİZLER, ÜÇÜZLER VE DAHA FAZLASI

Belki siz tek bir çocuğa hazırlıklısınız ama ya iki veya üç tane gelirse? Bazı kadınların bu ilk randevuda ikiz ya da üçüz, hatta dördüz bebek (çoğul gebelik) bekledikleri gibi bir sürprizle karşılaşma ihtimalleri vardır.

Çoğul gebelik genelde ilk ultrason muayenesinde ortaya çıkar. İlk ultrason muayenesinin uygulanma tarihi her tıp merkezinde aynı değildir. Bazı tip merkezleri ilk randevuda, diğerleri ise ikinci ya da üçüncü randevuda uygularlar. Doktorunuzdan ilk randevuyu aldığınız tarih de bunda rol oynar.

Doktorunuz ilk randevuda ultrason muayenesi yaparsa ve siz de birkaç haftalık gebeyseniz, çoğul doğum yapacağınızı bir hayli erken öğrenmiş olursunuz. Ultrason aleti, çoğul gebelikleri genelde gebeliğin sekizinci haftasında, bazen de daha erken saptayabilir. Ultrason muayenesinde ses dalgalan rahmin ve bebeğin ya da bebeklerin görüntüsünü ortaya çıkarır.

Çoğul gebeliğin fiziksel belirtileri arasında normalden daha büyük bir rahim, aşırı yorgunluk ve bulantı sayılabilir. Doktorunuz çoğul gebelikten şüphelenirse, şüphelerini doğrulamak için ultrason muayenesi yapabilir. Birden fazla bebek bekleyen kadınların sayısı iki sebepten ötürü artmaktadır. İlki, 30 yaşından sonra doğum yapan kadınların sayısının artması ve çoğul gebeliğin de genelde 30 yaşın üstündeki kadınlarda görülmesidir. ikincisi ise, doğurganlık ilaçlarının ve üremeye yardımcı teknolojilerin kullanımının çoğul gebelik sayısını artırmasıdır.

Çoğul gebelik nasıl oluşur? Aynı yumurta ikizleri ve ayrı yumurta ikizleri olmak üzere iki tip ikiz vardır. Aynı yumurta ikizleri tek bir döllenmiş yumurtanın ikiye bölünüp iki cenin oluşturmasıyla meydana gelir. Genetik olarak iki bebek de aynıdır. Cinsiyetleri aynı olduğu gibi tıpatıp birbirlerine benzerler.

Ayrı yumurta ikizleri ise iki ayrı yumurtanın iki ayn sperm tarafından döllenmesi sonucu oluşur. Bu durumda bebekler iki kız ya da iki oğlan olabileceği gibi bir kız bir oğlan da olabilir. Genetik olarak ikizler birbirlerine iki kardeş kadar benzerler.
İkizlerin aynı yumurta ikizi mi, ayn yumurta ikizi mi olduğu gebeliğin ilk aşamalarında ultrason muayenesinde anlaşılabilir. Plasentanın ve membranların görüntüsü bu saptamayı yapmakta anahtar işlevi görür.

Üçüzlerin farklı farklı oluşma şekilleri vardır. Çoğunlukla anne üç ayrı yumurta üretir ve bu yumurtalar üç ayn sperm tarafından döllenir. Ya da tek bir döllenmiş yumurta ikiye bölünüp aynı yumurta ikizleri üretirken, ikinci bir yumurta başka bir sperm tarafından döllenip ayrı yumurta ikizi oluşturur. Tek bir döllenmiş yumurtanın üçe bölünüp üç aynı bebek üretmesi de mümkündür ama bu çok ender görülür.

Dördüzler ve daha fazla sayıda bebekler dört veya daha fazla yumurtanın farklı spermler tarafından döllenmesiyle oluşur. Doğurganlık ilaçlarının ve üremeye yardımcı teknolojilerin kullanımı çoğul gebelikte önemli rol oynar.

Anne için ifade ettikleri: İkiz, üçüz veya daha fazla bebek taşıyorsanız, gebeliğin yan etkileri sizin için daha da tatsız olabilir. Bulantı ve kusma, mide yanması, uykusuzluk ve yorgunluk rahatsız edici boyutlara ulaşabilir. Büyümekte olan bebeklerinizin artan yer ihtiyacı karın ağrılarına ve nefes darlığına neden olabilir. Gebeliğiniz ilerledikçe leğen kemiğinin ön bölümün en altında yer alan kasık kemiğinize de baskı yapabilir.

Çoğul bebek beklemek doktorunuzu daha sık göreceğiniz anlamına da gelir. Çoğul gebelikler özel bakım ister. Doktorunuz bebeklerin gelişimini ve sağlığınızı daha yakından izlemek ve ortaya çıkabilecek sorunlara hazırlıklı olmak isteyebilir. Birden fazla bebeği beslemek zorunda olmak beslenmeyi ve kilo alımını daha da önemli hale getirir. Eğer ikizlere gebeyseniz, doktorunuz günde 300 kalori fazla almanızı tavsiye edebilir. Amerikan Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanları Kurulu ikiz gebeliklerde 17-24 kilo alınmasını öneriyor. Bununla birlikte, gebelikten önce kilolu idiyseniz, daha az kilo almanız uygun görülür, ikizden daha fazla bebek taşıyan anneler için bebek sayısına ve annenin gebelik öncesi kilosuna bağlı olarak tavsiye edilen kilo alımı daha yüksek olacaktır. Çoğul gebeliklerde kan hücresi sayısının düşük olması (anemi) olasıdır. Bu nedenle, doktorunuz günde 60-100 mg arası elementer demir takviyesi almanızı tavsiye edebilir. Ayrıca çalışma, seyahat ve egzersiz gibi faaliyetlerinize de sınırlama getirebilir.

Olası komplikasyonları: Birden fazla bebek taşımak bazı gebelik komplikasyonları olasılığını artırır. Çoğunlukla çoğul bebekler, özellikle de ikizler, sağlıklı olarak dünyaya gelirler ama bebek sayısı ne kadar çoksa, komplikasyon olasılığı da o kadar yüksek olur.

Bu komplikasyonlar şunlar olabilir;

Erken doğum: Kasılmalar gebeliğin 37. haftasından önce rahim ağzının açılmasına neden olursa buna erken doğum denir, ikizlerin %60 kadarı, üçüzlerin de %90’ı gebeliğin 37. haftasından önce dünyaya gelir, ikizlerin ortalama gebelik süresi 35 hafta, üçüzlerinki ise 32 haftadır. Çoğul bebeklerin hemen hepsi erken dünyaya gelir. Erken dünyaya gelen bebeklerde düşük doğum kilosu (2,5 kilodan az) ve bazı başka sağlık sorunları görülür. Bu nedenle, doktorunuz erken doğum yapma olasılığına karşı sizi daha yakından izleyecektir. Siz de aynı şeyi yapmak isteyeceksiniz.

Preeklampsi: Preeklampsi, gebelik sırasında oluşan ve yüksek tansiyonla kendisini gösteren bir rahatsızlıktır. Çoğul gebelik yaşayan kadınlar arasında daha yaygındır. Hızlı kilo alımı, baş ağrısı, karın ağrısı, görme sorunları ve el ayak şişmesi gibi belirtileri vardır. Bu sorunlardan herhangi birinden şikayetçiyseniz, doktorunuza görünmenizde yarar var.

Sezaryenle doğum: Çoğul gebeliklerde sezaryenle doğum yapma olasılığı yüksektir. Bununla birlikte, ikiz bebeğe gebe olan kadınların yarısı kadarı normal doğum yapar. Eğer ikiden fazla bebek taşıyorsanız, doktorunuz, daha güvenli olduğu için, sezaryen tavsiye edecektir.

İkizden ikize kan karışması: Bu sadece aynı yumurta ikizlerinde rastlanan bir durumdur. Plasentadaki kan damarlarından biri iki bebeğin dolaşım sistemlerini birbirine bağladığı ve ikizlerden birinin gereğinden fazla, diğerinin ise yetersiz kan akımına maruz kaldığı durumlarda ortaya çıkar. Fazla kan alan bebek çok büyür ve dolaşım sisteminde fazla kan birikir. Diğeri ise daha küçük olabilir ve kansızlığa yakalanabilir.
Bazı durumlarda bebeklerin erken alınması gerekebilir. Ayrıca bazı tedaviler de yararlı olabilir. Fazla kanı çekmek için amniyosenteze başvurmak fayda sağlayabilir. Bazı ihtisas hastanelerinde damarlar arasındaki bağlantıyı koparmak için lazer ameliyatı uygulanmaktadır.

Yapışık ikizler: Bu ender olarak rastlanan bir durumdur. Nedeni aynı yumurta ikizlerinin bölünmesinin tamamlanmamış olmasıdır. Eskiden böyle ikizlere Siyam ikizleri denirdi. Yapışık ikizler, göğüsleri, başları ve pelvislerinden birbirlerine yapışmış olabilirler. Bazı durumlarda bir veya daha fazla iç organı paylaşıyor olabilirler. Bunları ayırmak için doğumdan hemen sonra ameliyat yapılabilir. Ameliyatın güçlüğü, nereden yapışık olduklarına ve kaç organ paylaştıklarına bağlıdır.