Ürtiker

ÜRTİKER. (Kurdeşen).
Ciddi bir deri hastalığıdır. Günümüzde oldukça sık rastlanır. Bu yazımızda bu hastalığı enine boyuna inceledik, belirtileri, tedavisi, teşhisi ie ilgili ayrıntılı bilgiler verdik.

Öyle ki hiç sağlam deri aralıkları bırakmaksızın tüm deriye yayılan bir kırmızılıkla beraber düzensiz geniş soyulma alanlarının bulunduğu deri kızarıklığı.

Ürtikerin nedenleri

Ürtikerin en ilgi çekici yanı, sebepleridir. Kurdeşenin pekçok sebebi vardır:

— zehirleriyle etkiyen bazı canlılar (denizanası, örümcek, birçok böcek);

— öz sularıyla etkiyen bazı bitkiler (sarmaşık, ıtır çiçeği, mazı ağacı, ısırgan otu);

— temas edildiğinde dalayıcı olan kimyasal maddeler (formol, ipeka, yerel uyuşturucular);

— bazı besin maddelerinin yenmesi (çilek, çikolata, kabuklu deniz hayvanları, av hayvanları, yumurta, balık, domuz eti);

— bazı asalaklar (şerit) ya da enfeksiyon hastalıkları (karaciğer köpek kisti);

— fiziksel etkenler (sıcak, soğuk, morötesi ışınlar);

— fizyolojik durumlar (çaba harcama, yorgunluk, heyecan, âdet görme ya da yaşdönümü durumu, hormon bozuklukları).

Isırgan otu gibi kimi bitkiler, her zaman ısırgan otu yarası türünde bozunlar meydana getirirler. Çok sayıda başka bitkisel madde de bağışıklık mekanizmasıyla etki eder. Bir ya da daha çok değişik antijene karşı duyarlığa sebep olan bir antijen-antikor çatışması meydana gelir. Bu antijen antikor tepkimesi, ciltte histamin gibi kaşıntı yapan maddeler meydana getirir. Serotorin de işe karışabilir. Günümüzde, olayı başlatan maddenin histamin değil, asetilkolin olduğu anlaşılmıştır.

Ürtiker

Kurdeşen Hastalığının Teşhisi:

Belirtiler

Temel bozun hafifçe kabarık, pembe renkli bir küçük deri çıkıntısıdır. Bu küçük deri çıkıntılarının pek çoğu birleşerek kabarık, iyice sınırlı, açık pembe ya da süt beyaz renkte, kırmızı bir bölgeyle çevrili, yuvarlak veya çok evrimli bir kızarıklık oluşturur. Bu sert plaklar geniş geometrik şekillerde düzenlenir. Kaşıntı ve yanmalar ile beraberlerdir; kimi zaman plaklar dışında yerleşen bu belirtiler, küçük deri çıkıntısının meydana gelişine öncülük eder ve onun kaldığı süre devam ederler. Hafif veya tersine çok önemli ve hasta için dayanılmaz olabilirler.

Bazı hastalarda bir bölgede veya temas yerinde sınırlı kalan plaklar, öteki hastalarda genelleşebilirler. Bozunlar ya seyrek ve dağınık veya sık ve şiddetli olurlar ve her daim aralarında sağlam deri aralıkları bırakırlar.

Genellikle ateş ve rahatsızlık duygusu bulunmazsa da, ciddi şekillerde görülebilir, hattâ eklem veya karın ağrılarıyla beraber olabilirler.

AYIRICI TEŞHİS

Özellikle olağandışı, kanamalı, sıvı dolu büyük kesecikli ya da pigmentli biçimlerin teşhisi güçtür; çünkü purpuraya, değişik biçimler alabilen döküntüye ve pigmentli kurdeşene benzerler.

Çok ender görülen derin kurdeşen, düğümlü kızartıyı, küçük deri çıkıntılı kurdeşen ise, ilaç kökenli bir döküntüyü anımsatır.

Deri çizildiğinde görülen deri tepkileri de ayırdedilmelidir. Bu olay, bazı kişilerde derinin ovalandıktan 1-5 dakika sonra kabarıp kızarması ve genellikle bir çeyrek saat sonra normale dönmesiyle yansıyan sürekli bir deri özelliğidir. Niteliği belirsiz olan bu olay, çeşitli uyarıcı etmenlerin etkisiyle deride histamin açığa çıkmasına uyar. Çoğunlukla sinirli ve hormon bozuklukları olan kadınlarda görülür.

TEDAVİ

Bir yandan kurdeşen sendromu tedavi edilirken, öte yandan da (gerekiyorsa) hastalık nedenleriyle savaşılmalıdır.

Hastalık, yerel tedaviden oldukça etkilenir: Hastayı rahatlatan sirkeli su, katranlı ya da mentollü eriyikler uygulanması.

Bu yerel tedaviyle, histamin karşıtı ilaçlardan ve şiddetli ivegen biçimlerde kortizon tedavisinden oluşan genel tedavi birleştirilebilir. Ağız yoluyla verilen kortizon, ciddi biçimlerde (Quincke ödemi) acil olarak damar yoluyla verilebilir.

Sebeplere yönelik tedavide alerjiye yolaçıcı etmenle savaşılır. Bu etmenin ortadan kaldırılması, özgül duyarsızlaştırma ve olası enfeksiyon odaklarının araştırılması, doğrudan doğruya etkili yöntemlerdir.

Ayrıca, özgül olmayan duyarsızlaştırma yöntemi de denenebilir. Öte yandan, olası barsak ya da. hormon bozuklukları tedavi edilmelidir. Kaygı giderici, ruhsal durumu düzeltici ilaçlar, barbitürik asit türevleri ve yatıştırıcılar, uygun biçimde kullanıldıklarında büyük yarar sağlarlar.