Anne Karnında Bebeğin Farklılaşma Dönemi

Blastosist denilen hücre öbeğinin içinde, bir uçta bulunan hücre grubu (embriyoblast) aşamalı olarak 3 hücresel tabakaya dönüşmeye başlar. Bunlar sırayla ektoderm, mezoderm, endoderm adlarını alır. Yeni canlının bütün organları, dokuları ve sistemleri bu üç ilkel yapıdan türer.

Ektoderm, sinir sistemine ve deri tabakasına (epiderm/üstderi, dermiş, vs) dönüşür. Endoderm, sindirim sistemi ve ilgili organlara (karaciğer, pankreas vs.) ve ayrıca solunum sistemine dönüşür. Başlangıçta embriyonun hücreleri bölünerek başka hücreleri meydana getirir. Bunlar ilk hücrelerin iki katı sayıdadır ve birbirleriyle aynıdır. Bu hücrelerin her birinin çekirdeğinde yeni bir canlının oluşması için gerekli bilgi taşınır; ilk hücrenin oluşmasını sağlayan çekirdekle aynı bilgidir (totipotent hücreler). Bir süre sonra bölünme sürerken hücrelerin farklılaşması da başlar. Hücreler belli görevlere göre şekillenir yani özelleşirler. Daha sonra hücreler yeni kazandıkları görevi kendilerinden türeyen hücrelere aktararak çoğalırlar.

İnsan hücre çekirdeğinde (DNA sarmalında, yani kromozomları oluşturan deoksiribonükleik asit yapı dahilinde) en az 100 bin farklı protein üretebilecek bilgi bulunur. Hücreler özelleştikçe bu genetik potansiyel büyük ölçüde baskılanır. Başlangıçta totipotent olan bir hücre bir görev için özelleştiğinde diğer yeteneklerini kaybeder. Bu özelleşmenin başlangıç evresini hazırlayan ve düzenleyen bölgenin embriyonun sırt tarafında bulunan birincil organizasyon merkezi olduğu düşünülüyor.

Bu merkez vücudun sistemlerini oluşturacak primitif çizgilerini ve organların tüp biçi-mindeki ilk taslaklarını (sırt kordonu, nöral/sinirsel tüp, bağırsak borusu vs.) belirler. Daha sonra bu merkez bir zincirleme reak-siyon başlatır ve bu bölgelerde belli yapılar oluşur. Bu yapılar (ikincil organizatör) meydana gelirken çevresindeki bölgeyi etkiler. Yani embriyonun gelişiminde, bütün genetik talimatların uygulanmasını sağlamak için zincirleme biçimde işleyen organizatörlere tanık oluruz.

Büyük olasılıkla organizatörün harekete geçme sebebi, organize edilecek bir dokunun var olmasıdır. Daha sonra retroaktif (geriye etkiyen) bir devre meydana gelmiş olan indüklemeyi bir şekilde kaydeder ve bunun sonucunda da organizatörün işlemesini durdurur. Organizatör dokular ya yayılabilir maddeler aracılığıyla (örneğin cinsiyet organlarının organizatörleri büyük oranda steroid hormonlardır), ya hücreler arası maddeler aracılığıyla, ya da hücrelerin doğrudan temas etmesiyle çalışırlar.