Anne Sütü ile Beslenme

Emzirmenin bebek için çok yararlı olmaktan başka annelik duygusunu güçlendirmek gibi, anne için de önemli bir işlevi vardır. Gerçekten de bebeği emzirmek, gebelik boyunca anne ile yavrusu arasında oluşan ortakyaşamın bir uzantısı gibidir.

Bugün anne sütünün bebeğin doğal besini olduğunu bilmeyen neredeyse yoktur. Ama mamayla beslemenin çok yaygınlaştığı dönemdeki kadar olmasa bile, bebeklerini emzirmeyen annelerin sayısı hâlâ oldukça fazladır.
Anneleri bebeklerini emzirmekten vazgeçiren et­kenler nelerdir?
Bu etkenlerin birçoğu kolayca ortaya koyulamamaktadır. Ko­nuya eğildiğimizde, moda haline gelen davranışların insanları ister istemez et­kilediğini görürüz. Birçok annenin be­beği emzirmek istemeyişinin nedeni, te­melde bu davranışı çağdışı saymasındandır. Geliştirilmiş yapay sütlerin bebeği anne sütü kadar besleyebileceğine ve bebeği emzirmenin rahatsız edici ol­duğuna inanmışlardır. Ayrıca anneden kaynaklanmayan yeni durumlar, özel­likle hastanelerdeki doğum servislerinin işleyiş biçimi de bunlara eklenmektedir. Birçok doğum servisinde anne ile çocuk doğumdan sonraki ilk birkaç günde çok az birlikte olmakta ve yenidoğan erken­den yapay sütle beslenmeye başlamak­tadır. Anneye emzirmenin yalnız bebek için değil, kendisi için de olan yararlan yeterince anlatılmamaktadır.

Bu durum gerçekleşmezse her gün me­me başını dışari çıkarmak için masaj yapılır. Gebeliğin son günlerinde me­me başını yıkayarak süt kanalcıklarının ortaya çıkması, ayrıca sağma işlemine başlayarak ilk birkaç damla kolostrumun (ilk süt, ağız) dışarı sızması sağla­nabilir. Bunun için anne iki eliyle çev­relediği memesine yavaşça baskı uygu­lar. Böylece süt kanallara yürür. Daha sonra anne bir memesini ayrı yandaki eliyle alttan tutar, öbür elinin baş ve işaret parmağıyla meme başını sağar.

Doğumdan sonra hâlâ meme başı dışarı­ya çıkartılamamışsa, cam ya da plastik­ten yapılma sağma araçları (tirle) kulla­nılır. Bunun dışında annenin emzirme için hazırlanması kendiliğinden gerçek­leşir. Folikülin ve progesteron adı veri­len iki hormon sayesinde meme bezi ve meme kanallarının gelişimi tamamlanır. Doğum sırasında folikülin ve progeste­ron düzeyi birden düşer. Bunların yeri­ne ön hipofızden prolaktin adlı hormon salgılanır. Böylece süt salgılanmaya başlar. Meme bezlerinde üretilen süt meme başından dışarı açılan süt kanalla­rına girer. Salgı bir kez başlayınca süt üretirninin düzenli biçimde sürmesi için bazı kurallara uyulması gerekir. Meme başı emilme yoiuyla uyarılmazsa süt sal­gısı kesilir. Bu olgu deneylerle kesin olarak kanıtlanmıştır. Yapılan deneylere göre emme sürerken süt akışı engelleme bile süt salgısı Üretilmekte, meme başı emilemez duruma getirilince, duyarsızlaşılınca ya da uzunca bir süre meme­ler tam olarak boşatmayınca süt salgısı­nın üretimi durmaktadır. Bu deney so­nuçlarından anlaşılacağı gibi memeyi emen bebek yeterince büyük ve güçlüy­se, süt üretiminde sorun çıkmaz. Böyle bir bebeğin memeyi tamamen boşalta­cak ölçüde emme isteği olacağı kesindir. Buna karşılık birkaç günlük ve güçsüz bebeklerde bazı sorunlar ortaya çıkabilir. Bu durumda meme elle sağılmalı ya da tirle aracılığıyla süt biberona alınma­lıdır. Emme sırasında bebek meme başı ve çevresine yaklaşık 200 mm cıvalık bir negatif basmç uygular. Meme başı, bebeğin ağzına derin olarak girmeli, be­bek dudaklarını meme başını çevreleyen deriye dayayabilmelidir. Meme başı çevresinden gelen uyanlar ancak bu du­rumda süt kanallarını kasarak sütün dı­şarı çıkmasını sağlar. Ayrıca emme işle­minin gerçekleşebilmesi için bebek ile annenin sakin ve rahat bir durumda ol­ması gerekir. Fiziksel ya da ruhsal uya­nlar (örneğin annenin dikkatinin başka konularda toplanması ya da meme ba­şında bir çatlağın neden ofduğu ağrı) süt salgısını engeller.

EMZİRMEYLE İLGİLİ BİRKAÇ SORU

Süt verme sırasında memeye nasıl bir bakım uygulanır?
Meme bakımı son derece basittir: Meme başlan yeni kaynatılmış ılık su­ya batırılan bir parça pamukla silinmelidir.

Anne nasıl beslenmelidir?
Uyulması gereken katı beslenme kurallan yoktur. Yalnızca yiyecekler daha zengin ve daha dengeli olmalıdır. Emzirmeyle yitirilen enerji dikkate alı­narak günlük kalori gereksinimini kar­şılayacak bir beslenme düzenine geçil­melidir. Vitamin eksikliğini önlemek için taze meyve ve sebzelere ağırlık ve­rilmeli, sütün ana maddesini su oluştur­duğu için artan sıvı gereksinimi de kar­şılanmalıdır. Sarmısak, soğan, lahana ve kuşkonmaz gibi süte özel bir tat ve­rerek bebeği rahatsız edecek bazı yiye­ceklerden kaçınılmalıdır.

Sütü artıran yiyecekler hangileri­dir?
Süt salgısını artıran yiyecek ya da içecek yoktur. Pek çok maddenin salgı­yı çoğaltacağı ileri sürülmüş, ama bu görüşleri doğrulayan hiçbir kanıt bulu­namamıştır.

Emziren anne nasıl bir yaşam sür­melidir?
Meme veren anne büyük özverilere katlanmadan normal bir yaşam sürebi­lir. Ama yanşmalı spor etkinliklerin­den kaçınmalıdır. Heyecan, dikkatin sürekli başka konularda toplanması ve korku gibi annenin ruhsal dengesini bozabilecek her türlü etkinlik de emzir­me açısından zararlıdır. Özellikle siga­ranın yasaklar arasında yer aldığı unu­tulmamalıdır.

Annenin sütü yetersizse ilk birkaç saatten sonra mama verilebilir mi?
Emzirmeden vazgeçilecekse verile­bilir. Karar kesinleşmemişse mama vermekten kaçınılmalıdır. Tok bebek ya çok az bir güçle emer ya da hiç em­mez. Bu durum önce ilk sütün, ardın­dan da sütün salgılanmasını engeller. Anne emziriyorsa ya da emzirecekse bebek hep anne sütü almak, susarsa su îçmelidir.