BEZLER, SALGI BEZLERİ (Gudde­ler)

Vücuttaki değişik cinsten olan bir­kaç yapıyı tanıma yarayan bir kelime­dir:
1. Bir salgı yapan ve bu salgıyı bir ka­nal yoluyla kullanılacağı bölgeye gönde­ren ya da bir atılım maddesini dışarı atmaya yarayan büyük organlardır. Bun­lara örnek, karaciğer (salgısı, safradır), böbrek (idrar atar), pankreas (salgısı, pankreas enzimleridir) gösterilebilir.
2. Sindirim enzimleri (bkz.) sindirim sis­temi salgılayan ufak bezlerdir (tükürük bezleri, sindirim kanalı boyunca bulunan bezler gibi) veya deriyi koruyan ve yağ­layan bezlerdir (yağ bezleri).
3. İç salgı bezleridir. Salgılarını doğru­dan kan dolaşımına gönderirler ve vücu­dun tüm çalışması bu salgılarca ayarla­nır. Bu bezlere, kanalsız bezler adı da verilir (hipofiz, tiroid, böbreküstü ve cin­sel bezler gibi).
4. Lenf bezleri. “Bezler” başlığı altında ilgileneceğimiz, bu son grup bezlerdir. Diğerleri, kendi başlıkları altında anla­tılmaktadır.
Lenf bezleri, vücutta yaygın olarak dağılmıştır, ama özellikle, diz arkası, dir­sek önü, koltuk altı, çene açısı, kasık ve kulak arkası gibi, eklemli bölgelerde bulunur. Derindeki lenf bezleri, mezen-ter’in (barsaklara destek olan selofan gi­bi zarın) karın boşluğunun arka duva­rına yapıştığı yerde, sol ve sağ bronşla­rın birleştikleri bölgede ve diğer yerler­de bulunur. Bunların tümü, lenf siste­mini yapar ve bezler arası, lenf damar­ları içinde lenf akıp, en sonunda, lenfi kan dolaşımına akıtan göğüs lenf kana­lına (duktus torasikus’a) boşaltır. Lenfin kan dolaşımına aktarıldığı bölge, iç ju-guler toplardamarın, solda, boyun kö­künde, arteria subclavia (arteria subkla-via, köprücük altı atardamarı) ile birleştiği yerdir. Sağda, aynı bölgede, sağ kol ile boyun ve göğsün sağ bölümlerinin lenfini toplardamar sistemine akıtan da­ha ufak bir lenf daman vardır.
Lenf damarı ve bezlerinin başlıca dört görevi sayılabilir:
1. Barsak duvarlarında, ince damarlar, sindirim sırasında bazı belirli yiyecekleri emerek mezenter bezleri ve göğüs lenf kanalı dolaşımına gönderir.
2. Bezlerde, bir alyuvar tipi olan lenfo­sitler yapılır.
3. Antijenlerin (bkz.) yerel ve reaksiyon­ları sonucu, bezler antikor (bkz.) üretir.