BİLHARZİYA

Mesane ve barsaklarda etkisi görülen ve Afrika, Güney Ame­rika ve Doğu ülkelerinde rastlanan bir hastalıktır.
Nedeni: Schistosoma haematobium adlı bir sülüktür. Bu asalak suda bulu­nup, su içinde yüzerken, yürürken veya içilen su ile, insana geçmektedir. Kan dolaşımına giren asalak, portal toplar­damara (barsaklardan karaciğere kan gö­türen toplardamar) girip, burada 6 haf­ta kalarak, erişkin hale gelir. Erkek, dişi asalağı portal toplardamarda döller. Dişi barsağın son kısımlarına gidip, muko­za dokusu içinde yumurtalarını bırakır. Bu yumurtalar, idrar ve dışkı ile atılıp, bu maddelerin su içine karışmasıyla mi-racidium haline dönüşürler ve bu şekil­de suda yüzebilirler. Bu miracidium’lar,ancak bir su sümüklüböceğinin üstünde, bir sonraki gelişim şekilleri olan cer-caria haline gelirler. Bu son şekilde de insana geçip, yine aynı yaşam dönemle­rini gösterirler.
Belirtileri: Mesane veya rektum­daki yumurtalar, buraları tahriş edip, kanamaya yol açarlar. Mesanedeki kan, idrara karışır ve buradaki kronik tahriş, ağrı, sık işeme, taş oluşumu ve hattâ kansere yol açar. Rektumda ise, bu yu­murtalar, dizanteri belirtilerine neden olur. Ayrıca, karaciğer ve dalak da bü­yüyerek, karın üst kısımlarında rahatsız­lık duygusunu uyandırır. Teşhis: Belirtilere göre ve idrarla dışkıda yumurtaların saptanmasıyla ko­nur.Tedavi: Antimon bileşikleri bu pa­raziti öldürür ve en etkili ilaç, damar içi olarak verilen sodyum antimon tartrat (tartar emetik)tir. Bazı vakalarda, kas içine Fouadin enjekte edilir. Triostam da damar içi etkili olan bir ilaçtır. Son yıllarda, Miracil D ve Niridazole de ağız­dan verilmektedir. Bütün bu ilaçların, karın ağrısı ve bulantıdan, kalp yetmez­liği ve geçici akıl hastalığına kadar va­ran yan etkileri vardır. Henüz, ağızdan alınıp da zararsız olan bir ilaç buluna­mamıştır. Parazitin mesane, rektum ve karaciğerde yaptığı yerel yıkım bazen cerrahi tedaviyi gerektirir.
Korunma: Su sümüklüböceklerinin yokluğunda, bu hastalık görülmez. Bun­dan ötürü, bu böceklerin öldürülmesi önemli bir korunma yoludur. Bundan başka, herhangi bir tropikal hastalıkta olduğu gibi, bazı basit önlemler de etkili korunma çareleridir. Örneğin, temizlik kuralına uymak, lağımların sulara akı-tılmaması, insanların pis sulara girme­meleri, bu hastalığın önlenmesinde et­kili önlemlerdir. Bilharziya, halen dün­yada en çok görülen hastalıklardan biri­dir; ancak Türkiye’de nadirdir, bkz. Sü­lükler.