Hirsütizm’de Kıl Kesecikleri

Kıl kesecikleri avuçlar ve ayak tabanla­rı dışında bütün deri sistemine dağılmış­tır. Ama kılların vücuttaki dağılımı ve gelişimi cinsiyete ve yaşa bağlı olarak büyük ölçüde değişir.

Üç tip kıl ayırt edilebilir:

• Cinsel olmayan kıllar (saçlar, kirpik­ler, kaşlar);
• Her iki cinste olan kıllar (koltukaltı, kasık üçgeni, önkol sırtı, bacakların alt ve bazen üst bölümü);
• Cinsel kıllar ya da erkek cinsine özgü kıllar (sakal, bıyık, burun ve kulak kıl­ları, göğüs kılları, kasık üçgeninin üs­tünde karın çizgisi kılları).

Cinsel olmayan kılların gelişimi gonat (erbezi ya da yumurtalık) hormonla­rının denetimi altında değildir. (Bu işle­vi bir ölçüde tiroit hormonları ve glikokortikoitler görür; dolayısıyla da tiroit ve böbreküstü bezi yetmezliklerinde bu kıllar dökülür.)

Buna karşılık kelliğin ortaya çıkması için, her ne kadar çeliş­kili gibi görünse de androjen hormonla­rın bulunması gerekir. Her iki cinse öz­gü kılların ve cinsel kılların gelişimi ise böbreküstü bezi ve gonat androjenlerine bağlıdır.

Bütün kıl keseciklerinin etkinliği çevrimseldir. Anajen adı verilen büyü­me evresini katajen denen kısa bir geçiş evresinden sonra telojen denen dinlen­me evresi izler ve bu evrenin sonunda kılın dökülmesiyle çevrim yeniden baş­lar. Büyüme evresini tamamlamış kese­cikten büyük ve uzun bir kıl çıkar. Tam gelişmemiş kesecikte ise zor görünür, ince bir kıl bulunur. Çocukların ince tüyleri bunun tipik örneğidir.
Vücudun her bölümündeki kılların gelişimini belirleyen çeşitli etkenler vardır. Gelişme şu açılardan incelenebi­lir:

• Gelişme evresinin süresi. Vücudun değişik bölgelerinde farklı olan bu süre saçlarda 3 yıl, bıyıklarda 4 ay, önkolda 30 gün, kalçada 20-50 gün kadardır. Gelişme evresinin süresine bağlı olarak her bölgedeki kılların uzunluğu da deği­şir. Dinlenme evresinde ise değişik böl­geler arasında büyük farklar yoktur. Ör­neğin dinlenme evresi bıyıklarda 2 ay, saçlarda 3 ay sürer.

• Gelişme evresindeki keseciklerin ora­nı. Bölgelere göre değişir. Örneğin saçlarda kıl keseciklerinin yüzde 90’ı, sa­kalda ise yüzde 67’si gelişme evresindedir.

• Kıl uzama hızı. Bölgelere göre değişir. Kalçada günde 0,21 mm, saçlarda ve kasık kıllarında ise günde 0,45 mm düzeyindedir.
• Kıl çapı. Bazı bölgelerde kıllar daha kalındır. Örneğin cinsel kılların çapı 80
mm, saçlarınki ise 62 mm kadardır.

• Kıl keseciklerinin gelişme yoğunluğu. Hirsütizm olgularını anlamak açısından önemli bir noktadır. Vücudun değişik bölgelerinde kıl-yağ keseciklerinin da­ğılım sıklığı bakımından kadınlarla erkekler arasında hiçbir fark yoktur. Ör­neğin her iki cinste de yüzde cm2’de 750, gövde ve bacaklarda cm2’de 7-8 kıl-yağ keseciği bulunur.

İki cinste kıl­ların farklı gelişmesi, yalnızca androjen hormonlarının farklı düzeylerde salgı­lanmasına bağlıdır. Çünkü androjenler gelişme evresindeki keseciklerin üreti­mini artırır ve gelişme evresinin süresi­ni uzatır. Kılların uzama ve kalınlaşma hızı iki cinste de aynıdır.

Yüz ve gövde kılları – Sakal ve bıyık erkekte cinsel kılların en klasik örneği­dir. Doğumsal androjen eksikliğinin kö­seliğe yol açtığı klinik olguların ve de­neysel çalışmaların gösterdiği gibi sakal-bıyık gelişmesi için androjenler ge­reklidir.

Gövde, kol ve bacaklar androjene bağımlılık açısından genelde yüze ben­zer. Bu bölgelerde androjene bağımlılı­ğın derecesi iki cinste farklıdır. Göğüs kılları yalnız erkeklerde gelişir ve en üst düzeye 30-40 yaşları arasında ulaşır. Bacaklar ve kalça üzerindeki kıllar genellkle erkeklerde kadınlarınkinden da­ha gürdür; önkolda ise çok büyük fark yoktur.

Koltukaltı ve kasık kılları – Bu bölge­lerdeki kılların gelişmesi cinsel hor­monlara bağlıdır ve ergenlik döneminde tamamlanır. Ama gelişmeleri için daha önce değinilen bölgelerin kıllarından çok daha düşük yoğunlukta testosteron gerekir.

Kasık kılları erkeklerin yüzde 90’ında, kadınların ise yalnızca yüzde 20’sinde (ve fazla olmamak üzere) karın çizgisine doğru yayılır. Kadınlarda koltukaltı kılları da genellikle erkeklerdekinden azdır.

Saçlar – Büyümeleri androjene bağlı değildir. Ama androjen hormonu olma­dan kellik ortaya çıkmaz.