İYONLAŞTIRICI IŞINLAR

İYONLAŞTIRICI IŞINLAR. Atom çe­kirdeği, pozitif yüklü proton ve yüksüz olan nötronlardan oluşur. Çekirdeğin etrafında ise, negatif yüklü elektronlar var­dır. Bir metal parçası, çok hızlı seyre­den elektronlarca bombardıman edildi­ğinde, elektromanyetik ışınlar olan X-ışınları açığa çıkar. Gamma ışınları da elektromanyetik radyasyonlar olup, kitlesiz ve yüksüzdürler; dış etki ile ya da sabit olmayan elementlerin çürümesi sonucu oluşan çekirdek reaksiyonların­dan çıkarlar. Hem X-ışınlan, hem Gam­ma ışınları, yüksek enerjili olup, insan vücuduna değdiklerinde, derin dokula­rın atomlarının elektron ve protonları­nın yerini alarak, kendilerinin aksi yü­künü taşıyan iyon çiftlerinin ortaya çık­masına neden olurlar. Genellikle, Gam­ma ışınlarının enerjisi, X-ışınlarımnkin-den fazladır, fakat X-ışmlarmm enerjisi, metal hedefe doğru elektronlara ivme ve­ren voltaja bağlıdır. X-ışınlarının kullanı­lış alanı geniştir ve hekimlik alanında kul­lanılan iyonize eden radyasyonların ekse­riyeti bunlardır. Işınlanmanın, dokuların üzerindeki reaksiyonu tam anlaşılmamış olmakla birlikte, asıl reaksiyonun, hücre suyunda olduğu ve hidrojen atomlanyla, çok reaktif olan OH radikallerinin ortaya çıktığı bilinmektedir. Bilinen diğer bir ger­çek de, dokulardaki oksijen miktarının, ışınlara karşı duyarlığı etkilediğidir ve ok­sijen miktarını azaltarak, dokuların ışın­lara olan duyarlığını da azaltan birtakım maddeler tanınmaktadır. İyonlaştırıcı ışınların, hayvan vücudundaki diğer etki­leri, bölünen hücre sayısını azaltmak ve kromozomları yıkarak, mutasyonlara yol açmaktır, bkz. Atomik Radyasyon.