ROMATİZMA

ROMATİZMA. Ağrı ve hareket sınırlı­lığı yaratan eklem ve bağdokusu iltiha­bının genel adı, romatizmadır. Daha uy­gun bir adlandırma sistemiyse, eklemleri ve bağdokusunu genellikle etkileyen has­talıklara ayrı ad vermektir: Romatoid artrit, osteoartrit, gut, diğer hastalıklar sırasında beliren artrit ve romatizmal ateş.
Romatizmal ateş (asıl romatizma): Ek­lemleri, kalbi ve sinir sistemlerini etkile­yen ve çocuklarla erişkinlerde görülen bir hastalıktır.
Nedeni: Boğazın, Streptokok piyojen enfeksiyonuna, vücudun verdiği anormal cevaptır. Etken organizmanın uyardığı mekanizma sonucu, streptokoklara karşı olduğu gibi, insan kalp kası ve eklem zarlarına karşı da antikorlar oluşmak­tadır.
Belirtileri: Boğaz ağrısını izleyen ikinci hafta sonunda, hastanın eklemle­rinde ağrı, bazen deri döküntüsü, genel bitkinlik durumu ve ateş belirir. Etkile­nen eklemler, genellikle ayak bilekleri, dizler, el bilekleridir ve dirseklerle, el bileklerinin üstünde, deri altında nodüller hissedilebilir. Nabız hızlanır, kalpte üfürümler belirir ve kalbin elektrik aktivitesi (elektrokardiyografla saptanır) değişir. Hastalığın sinir sistemini etkile­mesi halinde, hasta sinirli, çabuk uyarılabilir haldedir, hareketleri kabalaşmıştır. Özellikle yüz ve kollarda, istemsiz hareketler belirir (Kore, St. Vitus dansı).

Tedavi: Ateş düşene ve nabız normalleşene kadar, hasta yatırılır. Bu du­rumda, hastanın yorulmaması ve iyi ba­kımı gereklidir. Streptokok enfeksiyonu penisilinle tedavi edilir. Bu hastalık, ge­nellikle, kalabalık ve fakir bölgelerde gö­rülür ve besinlere dikkat edilmesi gere­kir. Eklem ağrısı için aspirin verilir ve kalp çok etkilenmişse, kortikosteroidler yararlı olabilir. Genellikle, bir hastalık nöbetinden sonra, 5 yıl süreyle penisili­nin kullanılmasının gerekliliği iddia edi­lir ve hastalığa yakalanmış çocukların durumu yakından izlenir; bunlarda, her­hangi bir kalp hastalığı belirtisi ortaya çıkarsa, yorucu işlerden uzak tutulurlar. Hastalık sonrası en sık görülen kalp hastalığı, mitral stenozdur ve bunun be­lirmesi yıllar sonra olabilir.
Romatoid artrit: Genellikle, 18-40 yaş­larındaki kadınlarda görülür.

Nedeni: Bilinmemektedir. Bir çeşit bağışıklık reaksiyonu olduğu düşünülür. Remisyonlarla seyreden kronik bir hastalıktır.
Belirtileri: El ve ayakların ufak eklemleri, altçene kemiğiyle kafatası arası eklem, köprücük kemiği – göğüs kemi­ği eklemi sık etkilenir. Eklemler şişer, hareketleri güçleşir ve ağrılar belirir. Ba­zen, büyük eklemler de etkilenip, bun­ları hareket ettiren kaslar erir. Genellik­le, hareketsizlik sonrası, eklemlerin oy­naması güçtür, kullanıldıkça, ağrı azalır. Eklemler, simetrik olarak hastalanır ve deri altında ufak nodüller belirir. Has­talığın aktif dönemi süresince, düşük bir ateş vardır. Zamanla, eklem çevresindeki dokular şişer, hareket çok güçleşir ve şekil bozuklukları belirir.
Tedavi: Akut evrede, dinlenmek ge­reklidir. Geçmişte, kortizonun yararlı ol­duğu sanılmış, sonraki gözlemler ise, bu kanıyı yanıltmıştır. Günümüzde, fenilbütazon, aspirin ve altın enjeksiyonu uy­gulanır. İndometasin de kullanılabilir, fa­kat fenilbütazon gibi, bu ilaç da mide ül­serlilere verilmemelidir. Gerekirse, has­tayı uyutup sakinleştirmek için uyku ilaç­ları kullanılır. Şekil bozukluklarını ön­lemek ve eklemleri mümkün olduğu ka­dar hareketli tutmak önemlidir. Fizikoterapi ve desteklerin yardımıyla eklem­leri, hastanın rahat ettiği fleksiyon du­rumundan uzaklaştırmak gerekir. Hasta­lığın kronik evresinde, fizikoterapi daha da önemlidir, çünkü hasta, mümkün ol­duğu kadar eklemlerini kullanmalıdır. Hastalığın sakat bırakıcı niteliğinden ötü­rü, uğraşı tedavisi ve rehabilitasyon ge­rekebilir.
Osteoartrit: Genellikle, 50 yaşının üs­tündeki erkeklerde rastlanır. Dejeneratif bir durum olduğu tahmin edilir ve en sık görülen artrit şeklidir.

Nedeni: Yaşlılık hastalığıdır ve geç­mişte hastalanmış, kaza geçirmiş eklem­leri tutar.
Belirtileri: Özellikle, ağırlık taşı­yan eklemler gittikçe ağrılı ve hareket­siz duruma gelir. Egzersizle artan ağrı, dinlenmeyle azalır. Parmakların uç ek­lemleri de hastalanır ve buralarda He-berden nodülleri denen kemik büyümeIeri görülür. Eklemler şişebilir ve hare­ket sırasında gıcırdadıkları fark edilir. Tedavi: Ağrıyı azaltmaya yönelir. Bu da, dinlenme, ağırlık azaltmak, meslek ya da uğraşı değiştirmek ve fizikoterapiyle mümkündür. Hastalığın şiddetli ol­duğu vakalarda, ortopedi uzmanı, bazı cerrahî girişimler ya da alet kullanılma­sı sağlanması yoluyla, hastaya yardıma olur.