Sağlık Sözlüğü

İNSİZYON (Şak). Özellikle karında, çok sayıda, özel adla tanınan cerrahî insiz-yonlar (şaklar) vardır. Bunların belki de en tanınmış olanı, karın sağ alt kısmın­da, üye kemiğinin ön üst dikeninin 2,5 cm. kadar iç tarafında yapılan Mc. Bur-ney insizyonudur. Bu girişim, karın kas­larını kesmektense, ayırmaya yönelir ve apendiksi çıkartan ameliyatlarda kulla­nılır. Diğer...

İNSAN (Dünyadaki yeri). Dünyada­ki bütün canlılardan farklı bir yapısı olan insan veya biyolojideki tanımla­masıyla homo sapiens'dir. İnsanları hay­vanlardan bu denli farklı kılan özellikler nelerdir? Kuşkusuz beynimiz öteki hay­vanlara oranla çok üstündür ve bu üs­tünlük bizi gezegenimizin egemen canlısı yapmaktadır. Fiziksel özelliklerimizin çoğu, yalnız insana özgü değildir. Ama insanoğlunda bunlar bir...

İLTİHABİ REAKSİYON. Vücudun, 1. Bakteri, virüs, mantar, protozoon ve solucanlar; 2. Mekanik ve fizik etkenler (sıcak, soğuk, radyasyon, vb.); 3. Bağı­şıklık reaksiyonu (antikorların, antijenle­re karşı reaksiyonu; bkz. Allerji); 4. Kan­ser tarafından yaratılan yıkıma karşı bir korunma reaksiyonudur. Bu reaksiyon, akut ya da kronik olabilir ve şu şekil­lerde sonuçlanabilir: a) Rezolüsyon: Tamamen...

İLEİT Nedeni: Bilinmemektedir. Bazıların­ca bir çeşit antikor-antijen reaksiyonu­dur. Barsak duvarı kızarıp şişer ve kalın bir hortumu andırır, barsak kıvrımları da birbirine yapışır. Hastalık, genellikle ileum'da bulunmakla birlikte, ince ya da kalmbarsağm diğer bölgelerinde de gö­rülebilir. Belirtileri: Karın ağrısı ve ishal­dir. Genellikle hasta, apandisit teşhisiy­le ameliyat edilir ve doktor, ameliyatta iltihaplı barsak...

1. Morfin alışkanlığı: Alışkanlık şiddet­lidir; hem organik, hem psişik alışkan­lık vardır. 2. Barbitürat ve alkol alışkanlığı: Alış­kanlık kuvvetlidir; psişik ve organik alış­kanlık vardır. 3. Kokain alışkanlığı: Alışkanlık şiddet­lidir, yalnız psişiktir. 4. Amfetamin alışkanlığı: Alışkanlık kuvvetli değildir. Psişik ve bazen de ha­fif bir organik alışkanlık vardır. 5. Hallusinogen (L.S.D.) alışkanlığı:...

İKTİDARSIZLIK (Empotans). Erkeğin cinsel birleşmede bulunamaması halidir. Nedeni, organik veya psikolojik faktör­lere dayanabilir, geçici veya devamlı ola­bilir. Nedeni: Ereksiyon olamaması, erbezlerini; tiroid bezini veya hipofizi il­gilendiren iç salgı fonksiyonu hastalıkla­rında görülebilir. Ender olarak, gergin sünnet derisi gibi yerel bozukluklar, tabes dorsalis gibi merkez sinir sistemi hastalıkları, tedavi edilmemiş şeker veya kronik...

İDRAR. Böbreklerce salgılanan ve üre-terler yoluyla, idrar torbasına geçip, ora­da biriken ve idrar torbasından, üretra kanalıyla dışarı atılan sıvıdır. Sağlıklı durumda, bileşimi,belirli sınırlar için­de değişmez ve idrar tahlili, hastalık teşhisinde, çok yararlı bir araçtır. İdrar numunelerine, protein, şeker reaksiyon­ları uygulanır ve özgül ağırlığı tayin edi­lir. Santrifüj sonucu toplanan sediment (tortu)...

İDMAN. Modern toplumlarda, egzersi­zin önemi gittikçe fazla anlaşılabilmek-tedir, çünkü çalışma yaşamı çoğu zaman, oturmayı gerektirir. Bununla birlikte, bu konuya, gereğinden fazla önem vermek de doğru değildir. İdmanın, genel sağlık durumuna olan etkisi küçümsenemez. Normal bir kişi için idman, görev değil, zevk olmalıdır. Bunun ancak iki ayrıca­lığı vardır: 1. Son yıllarda,...

İÇ SALGI BEZLERİ (Endokrin bezler). Kanalsız olup, salgılarını doğrudan kan dolaşımına akıtan bezlerdir. Salgılarını, kanallar aracılığıyla dolaşıma veren bez­lere ise, ekzokrin bezler adı verilir. İç salgı bezlerinin salgıları hormon adını alır ve büyüme, cinsel gelişme ve çalış­ma, metabolizma, zekâ ve duygusal ge­lişimin kontrolunda başlıca rolü oynar. Hormonlararası denge, yaşam için...

İATROJEN HASTALIKLAR. İstenme­yerek, doktor tarafından yaratılan has­talıklardır. Örneğin, çok sık kan basın­cını ölçmek, hastada endişe doğurur. Yaygın tıbbî reklamlar, hatta tıp sözlük­leri, alıngan kişilerce okunduklarında, benzer sonuçlar ortaya çıkar. Özellikle, cinsel konularda, suçluluk duygusuyla yüklü kişilerin, zührevî hastalıklar ve akıl hastalıklarının oluşumu ve varlığına ilişkin merakları büyüktür. Doktor, bu alınganlığı...

ISIRIKLAR - BÖCEK SOKMALARI. Köpek ısırmaları: Köpeğin kuduz olması halinde, önemlidir. Tedavi: Köpek sağlıklı ise, herhangi bir yara gibi tedavi edilir: Temizlenir, sarılır ve tetanoza karşı önlem alınır. Köpeğin kuduz olması olasılığı varsa, da­ha etraflı önlem gereklidir (bkz. Kuduz). Yılan sokmaları: Avrupa'da, yılan sok­masından olan ölüm çok seyrektir: Yak­laşık olarak, yılda...

HÜCRE. Vücut yapısının birimidir. Ba­zı ilkel organizmalar, tek hücrelidir, fa­kat en ileri yapılı hayvanlar olan meme­lilerde, çok değişik tipte, milyonlarca hücre vardır. Hücrenin incelenmesi, can­lı varlıkların fonksiyon ve kimyasının anlaşılmasının temelidir ve ışık mikros­kobunun bulunuşundan bu yana, hücre bilimi doğmuştur. Elektron mikroskobu­nun bulunmasıyla bu alandaki çalışma­lar hızla ilerlemiştir. İnsan hücreleri,...