Sağlık Sözlüğü

HOMEOPATİ. XVIII. yüzyılın sonların­da C.H.S. Hahnemann (1755-1843) ta­rafından ortaya atılmış olan bir tıbbî düşünme sistemidir. Hahnemann, Sak­sonya'da, Meissen'de doğmuş, Leipzig ve Viyana'da tıp okumuş, Erlangen'de öğ­renimini tamamlamıştır. Leipzig'de, tıp bilimini uygulamak üzere, yerleşmiştir. Gününün tıp bilgilerini yetersiz bulan Hahnemann, 1796'da, yeni ilkesi olan "benzerlikler kanunu"nu ortaya atmıştır. Buna göre, hastalıkları...

HODGKIN HASTALIĞI (Lenfadenom). Özellikle genç erkeklerde görülen, vü­cudun retiküler ve lenfatik dokularını tu­tan bir hastalıktır. Nedeni: Bilinmemektedir. Belirtileri: Boyundaki lenf bezle­ri, zamanla, ağrısız olarak şişer. Bunlar, yumuşak olmamakla birlikte, lastik kı­vamında, kolay hareket ettirilebilen, bir­birinden ayrı kitleler halindedir. Hastalık ilerledikçe, diğer lenf bezleri grupları da şişer ve hastada, bazen on gün kadar...

HİSTEREKTOMİ. Rahmin çıkartılma­sı ameliyatıdır. Subtotal histerektomi'de, rahim cismi çıkartılır, fakat boyun kısmı bırakılır. Genç kadınlarda, çocuk isteyen hastalarda ve bazı miyom adı veri­len tümör (bkz.) vakalarında bu yön­teme başvurulur; total histerektomi ise, hem habis tümör, hem de bü­yük miyom vakalarında yapılan bir ameliyattır: Rahmin tümü çıkartılır. Rahimle birlikte diğer üretimle...

HİSTAMİN. İnsanda, hayvanların ço­ğunda ve bazı bitkilerde bulunan önemli bir maddedir. Tam olarak anlaşılama­mış çeşitli farmakolojik etkileri yanı sıra, en iyi tanınan etkisi, allerji (bkz.) ve benzer durumlarla ilgilidir. Bu yüzyılın başında, kobay ve tavşanlara histamin zerk edildiğinde, anafilaktik şoku (bkz. Anafilaksi) andırır bir durumun yaratıl­dığı dikkati çekmiş ve sonraları,...

HİPPOCRATES (Hipokrat). M.Ö. 460 -370 yıllarında İstanköy adasında yaşa­mış ve ününü yüzyıllar sonrasına ka­dar aktarmış, eski Yunanlı bir doktor­dur. Batı'da, "tıbbın babası" diye ta­nımlanır. Bu hekim kendinden önce Mı­sır ve Uzak Şark tıbbının biriktirdiği bil­gileri derlemiş; kendi bulgu ve daha önemlisi, gözlemlerinden elde ettiği bil­gileri bunlara ilâve ederek sistemleştir-miştir. Böylece,...

HİPOTERMİ. Vücut ısısının, normal­den alçak olmasıdır. Normalden soğuk oldukları zaman, dokuların oksijen ge­reksinimleri azaldığından ve böylece, do­kuların kanlanması da azalacağından ba­zı kalp ve beyin ameliyatlarını kansız koşullarda gerçekleştirebilmek için, cer­rah, yapay tekniklerle, vücutta bir hipo-termi yaratır. Bunun dışında, özellikle ihtiyarlarda yaşamı tehdit eden ve ken­diliğinden ortaya çıkan hipotermi duru­mu vardır....

Hipofiz bezinin salgılarının azalmasıdır. Bazı çok ağır kanamalı doğumlardan sonra, bir tümör veya diğer bir yerel hastalıktan ötürü, ön hipofiz görevini yapmaz hale gelirse, adet kesilmesi, soğuğa dayanıksızlık, hi­poglisemi (bkz.), vücutta su tutulması, saç dökülmesi, üreme organlarında atrofi (bkz.) ve deride özel bir sarı renk gö­rülür. Tek bir hipofiz hormonu...

HİPOKALSEMİ. Kan kalsiyum düzeyi­nin az olmasıdır (plasmada kalsiyumun 7,5 mg./lOO ml.'den az olmasıdır). Bu duruma, paratiroid bezlerinin hastalığın­da ya da bu bezlerin yanlışlıkla, tiroid ameliyatında, tiroidle birlikte çıkartılma­sında ve raşitizmde, besinlerdeki kalsi­yum çok az olduğunda, rastlanır. Plas-ma kalsiyum düzeyinin azalması sonucu, ilgili tetani hali belirir: Yüz ve ellerde uyuşma, ayak,...

HİPOGLİSEMİ. Kan şekeri düzeyinin normalin altında olmasıdır. Nedeni: Diabetes mellitus (şekerli di­yabet) tedavisinde, ensülin ya da ben­zeri ilaçlar kullanılırken, yeteri kadar karbonhidrat alınmazsa, bir hipoglisemi krizi başgösterebilir. Ayrıca, Addison hastalığında (bkz.) miksödemde (bkz. Hi-popitüitarizm, Hipertiroidizm), hipofiz (bkz.) hastalıklarında, pankreasın ensü­lin yapan adacık hücrelerinin tümörlerin­de ve ensüline duyarlı kişilerde, hipo­glisemi görülebilir. Belirtileri:...

HİPOFİZ. Beyin tabanında, burun ar­kasının üst bölümünde, bezelye tanesi büyüklüğünde bir bezdir. Bu bez, vücu­dun çok uzak bölgelerini etkileyen çe­şitli hormon salgılamaktadır. Bu önemli görevinden ötürü, anatomik konumu, be­zi çok iyi koruyacak şekildedir. Pitüiter çukur, ya da Türk eyerine benzediğin­den ötürü, "sella Turcica" adlı, kemik­ten bir boşluk içinde yerleşmiştir. Bez,...

HİPNOZ (İpnoz). Kişiyi telkine daha uygun kılan ve kişide yapay olarak ya­ratılan trans (kendinden geçme) halidir. Bu olaya, mesmerizm, hayvansal manye­tizma, odil gücü, yaratılmış uyurgezerlik (somnambülizm) adları da verilmiştir. İnsanlık tarihinin başından beri, kişileri etkilemek, sihirbaz-doktordan, din adam­larına ve politikacıya kadar, çevresini gücü altına almaya yeltenen herkesin başvurduğu bir yoldur....

Kan basıncının nor­malden yüksek olması. Nedeni: Birincil ya da ikincil olabi­lir. Birincil hipertansiyonda, belirli bir neden görülemez. İkincil hipertansiyon, böbrek hastalıkları, anada toksemi  görülen gebelikler, bazen de iç salgı bez­leri bozuklukları sonucu, belirir. Vaka­ların çoğu birincil tiptir ve bazılarının, soy geçmişlerinde de hipertansiyon var­dır. Belirtileri: Hipertansiyonu olduğu­nu bilen hasta, genellikle, var olan...