Sağlık Sözlüğü

HİPERNEFROM. Genellikle 50 yaşı­nın üstünde ve erkeklerde görülen, habis bir böbrek tümörüdür. Belirtileri: Bazen ağrısız, bazen de pıhtıların geçişinden ötürü kolik (bkz.) şeklinde sancılı işenen kanlı idrardır. Kasıkta ağrı, hatta şişkinlik de görüle­bilir. Tümörün varlığının, akciğer ya da kemik gibi ikincil odaklardaki belirtiler­den de anlaşıldığı olur. Tedavi: İdrarda, nedeni bilinmeksi­zin,...

HİNT KENEVİRİ (Cannabis Indica). Haşiş veya esrar (marihuana veya pot, bhang veya gunjah), Asya ve Amerika' da yetişan cannabis indica adlı bitkinin çiçek ve yapraklarmdan elde edilir. Af­yon gibi, haşiş de çok eskiden beri tanı­nan bir ilaç olup, tıpta, uyuşukluk ver­mesi ve ağrıya duyarlığı azaltması bakı­mından, sancı tedavisinde ve cerrahî...

HİDROSEL. Erkeklerde sık görülen, er-bezini çevreleyen torba olan turaca vagi-nalis (skrotum) içinde, sıvı birikmesidir. Herhangi bir yaşta rastlanabilmekle bir­likte, yaşlılarda daha sık görülebilir. Nedeni: Vakaların çoğunda bilinmez, fakat bazen, sıvının birikmesinin nedeni, bir hastalığa bağlıdır ve sıvının tahlili ya da sıvının boşaltılmasından sonra, erbe-zinin muayenesiyle bu durum anlaşılır. Belirtileri: Skrotum'un (erbezi...

HİDROSEFALİ. Beynin yapısında nor­malde içi beyin-omurilik sıvısı dolu, ven-trikül adı verilen boşluklar vardır. Sağ­da ve solda, iki lateral (dış yan) ventri-kül bulunur. Bunlar, ortadaki üçüncü ventrikül olan boşluğa sıvılarını akıtır. Üçüncü ventrikülden, sıvı beynin taba­nında bulunan ve içindekini beyin dışına akıtan, dördüncü ventriküle boşalır. Dör­düncü ventrikülün çıkışında, serebrospi-nal sıvı, beyin...

HİDROKSİTRİPTAMİNHİDROKSİTRİPTAMİN (Serotonin). Hücre metabolizmasının bir ürünü. Yanefroza yol açan hastalıklardır. İdrar tor­basının üstündeki bir düzeyde olan en­geller, bir taraftaki böbreği ilgilendirir. İdrar torbası ya da üretra'daki tıkayıcı bir olayda ise, her iki böbrek de etkile­nir. Belirtileri: Genellikle kolik biçi­mi, bazen de kunt olan kasık ağrılarıdır. İdrarda kan bulunabilir, ya da idrar...

HİDROJEN PEROKSİT. Formülü H2O2 olan hidrojen peroksit, renksiz, kokusuz bir sıvıdır. Eriyiğinden oksijenin açığa çıkması ve sonunda suyun oluşması, bu sıvının, tehlikesiz ve etkili bir antiseptik olarak kullanılmasını sağlamıştır. Bir hidrojen peroksit eriyiğinin kuvveti, için­deki serbest kalabilecek oksijen mikta­rıyla ölçülür: Örneğin, en çok kullanılan 10 hacimlik kuvvet, kendi hacminin 10...

HERMAFRODİT. Her kişi, ya erkek ya da dişi olarak doğar, çünkü döllenme anında bu özellik, seks kromozomların-ca saptanmıştır. Buna rağmen, cinsel or­ganları anormal olup da, dış görünüşe göre cinsiyet tayini yapılamayacak ço­cuklar vardır. Bu durumun nedeni, em­briyon döneminde, yumurtalık ve erbezi dokularının normal farklılaşmaya uğra­mamış olmasıdır. Bundan ötürü, bazı ço­cuklarda...

HEMŞİRELİK. Çok eski yıllarda, Mı­sır, Hindistan, Yunanistan ve Roma'da, fakir hastalara özgü hastaneler olduğu bilinmekle beraber, gerçek anlamında hemşirelik mesleği, Kırım Savaşı sırasın­da, Florence Nightingale'in öncülüğüy­le başlamıştır. Hemşirelik, tıp tedavisi­nin bir dalı olarak, örgütlenmiş bir şekil­de, manastırlarda uygulanmaktaydı. Fakat burada bahis konusu olan, tıbbi bilgiye da­yalı bakım değil, sadece şefkat...

HEMOTORAKS. Göğüs duvarıyla ak­ciğerler arasındaki boşluk olan plevra boşluğunda kan bulunmasıdır. Nedeni: Delici yaralar, habis tümör­ler, ender olarak kan kanseridir. Göğüs duvarını kaplayan plevra zarıyla, akci­ğeri örten plevra zarı arasında oluşmuş yapışıklıkların yırtılması sonucu, kendi­liğinden de ortaya çıkabilir. Belirtileri: Hemotoraks, bir yara­lanma sonucu oluşmuşsa, ağrı, şok, so­lunum darlığı, göğüs duvarındaki yara­nın...

HEMOGLOBİNÜRİ. Serbest hemoglo­bin, böbreklerden süzülüp, idrara karı­şarak, idrar rengini koyu kırmızı yapar. Kan dolaşımında bu renk maddesinin serbest olarak bulunma nedeni, kırmızı kürelerin yıkılmış olmasıdır (hemoliz). Hemoliz, arsin, potasyum klorat, kinin gibi kimyasal maddelerden, san humma, sıtma (karasu humması) gibi bazı en­feksiyonlardan, ya da ileri derece yanık­lar ve ezilme gibi...

HEMOFİLİ. Kan pıhtılaşma mekaniz­masının bozuk olduğu bir kan hastalığı­dır. Hemofili, kalıtsal olup, kadınlarca taşınır, hastalık ise sadece erkeklerde belirir. Geçmişte, kral ailelerinde görül­düğünden, "asil hastalık" diye de adlan­dırılmıştır. Kraliçe Viktorya bir taşıyı­cıydı ve bu niteliği, Rus Çariçesi olan kızma aktardığından, Rus veliahtında hastalık belirdi ve bu olayın yankıları, Rusya...

Hemipleji (Yarı Felç) Felç, beyin damarlarının bir nedenle beyne giden kanı kesmesi veya azaltması durumudur. Halk arasında ‘beyin damar tıkanması’ olarak da bilinen bu durum, bir beyin damarı rahatsızlığıdır. Ancak tüm vücut beyin tarafından kontrol edildiği için beyinde meydana gelebilecek bu türlü bir rahatsızlık, vücudun da işlevlerini geçici olarak veya kalıcı...