ZEKÂ GERİLİĞİ

ZEKÂ GERİLİĞİ. Zihinsel gelişimin olamaması demektir. Başlangıçtan itiba­ren bu gelişimin eksik olması haline, amentia (amensia), önceleri bu yönden normal olup da bir hastalık sonrası bu yeteneğin kaybolması durumuna ise, de-mentia (demans) adı verilir. Zekâ geri­liğinin sınıflandırılması çeşitlidir. Örne­ğin, İngiltere’de hukukî yönden, idiosi, embesilite ve basit zekâ geriliği ya da moralite eksikliği diye ayrılmaktadır. A. B.D.’de uygulanan smıflandırmadaysa, kişinin bir adla damgalanmasını önlemek amacı güdülmüştür. İdio denenler, zekâ geriliğini en ağır şeklinde gösterenlerdir; moronlar ise, hafif zekâ geriliği belirtile­ri veren kişilerdir.

Primer amentia, doğuştan var olmak­la birlikte, bunun daima kalıtsal olduğu­na inanmak yanlıştır. Birçok vakada, ra­him içi gelişme sırasında, örneğin, gebe annenin kızamıkçık geçirmesi sonucu, ge­lişen cenin ya da bebekte zekâ geriliği belirmektedir. Diğer nedenler, anne ya da çocuktaki hormon ve enzim yetersiz­likleri, metabolik bozukluklar, çocuğun hastalanması, doğum kazaları vb.’dir. Çocuğun, erken bebeklik dönemlerinde kafa üstü düşürüldüğünden ötürü geri zekâlı olduğu inancı, geri zekâlılığı ta­mamen kalıtsal nedenlere bağlamamak bakımından, yarı yarıya doğrudur. De­nebilir ki, ağır zekâ geriliğine herhangi bir zeki ailede rastlanabilir. Zekâ gerili­ğinin hafif derecelerinin teşhisi, çocuğun gelişmesi sırasında belirli eksikliklerin görülmesiyle konur. Örneğin, normal ço­cuğun 6’ncı ayda oturabilmesi ve l’inci yaşında da yürüyebilmesi gerekir. Ağır zekâ geriliğiyse, bebekte, ilk aylarda sap­tanabilir: Genellikle, çevreyle ilgisizlik, huzursuzluk ve anlamsız, amaçsız hare­ketler göze çarpar. Çocukta idrar ve dış-kılama kontrolü belirmez ve dil devamlı dışarıdadır. Birinci yılın sonunda, an­lamlı heceleri söyleyemeyip, garip sesler çıkarmak, idiosi belirtisi olabileceği gi­bi, çocuğun sağır ve dilsiz olduğuna da işaret edebilir. Zekâ geriliğine genellik­le, epilepsi tipi nöbetler eşlik eder. Bu­nun nedeni, beynin zedelenmiş ya da yapıca bozuk olmasıdır.
İngiltere’de zekâ geriliğinin hukukta sınıflandırılması şöyledir:
1. Kendini basit tehlikelerden koruya­mayan kişi, idio’dur.
2. İşlerini ve kendini idare edemeyen kişi, embesil’dir.
3. Korunduğu takdirde, kendine baka-bilene, geri zekâlı denir. Böyle bir kişi, normal iş koşullarında ve yaşamda, nor- mal olan bir insanla rekabetten acizdir. 4. Eğitilebilmelerine rağmen, çevrelerin-dekilerin korunması için, başkaları tara­fından kontrol edilmeleri gerekenlere, di­ğer bir deyimle, anti-sosyal psikopatlara ki bunlar, yanlış eğitim sonucu da bu kişiliği edinebilmiş insanlar olabilir moral embesil adı verilmiştir, bkz. Mon-golizm, Guatr, Mikrosefali, Hidrosefali.